WOENSDAG 2 OKTOBER 2019

Lezing en Interview oud President van Georgië,

Mikheil Saakashvilli

De lip van Saakashvilli

 

De oud President van Georgië, Mikheil Saakashvilli, zat midden in een verhaal over zijn tumultueuze relatie met Vladimir Poetin toen Wim van Sluis op hem afrende. De Georgiër had een klein wondje op zijn bovenlip. Hoe hij die daar aan kwam? Joost mag het weten. De voormalige staatsman was kort daarvoor, met een servetje tegen het gelaat gedrukt, in het Koetshuis in IJsselmonde gearriveerd, waar hij die avond, woensdagavond 2 oktober, te gast was bij de Kennissenclub. Er was geen tijd voor medische verzorging. Saakasvilli was al laat en journaliste Marloes Lemsom zat in de startblokken om hem het hemd van het lijf te vragen. 60 clubleden wachtten vol verwachting op wat er komen ging.

De eerste vraag betrof Vladimir Vladimirovitsj Poetin. Lemsom wilde weten hoe vaak Saakashvilli de Russische president had ontmoet. ’36 keer’, klonk het vanachter het servetje. Wim van Sluis had intussen de EHBO-koffer van het Koetshuis ontdekt. De preses vond het kennelijk geen porum om een gast van het kaliber Saakashvilli op deze manier zijn verhaal te laten doen. Daar is iets voor te zeggen. Van Sluis wandelde doelgericht op de politicus af en plakte zonder ook maar iets te vragen een pleistertje op de Kaukasische bovenlip. Probeer dat maar eens in Tiblisi, Kiev of St. Petersburg. Saakashvilli onderging zijn spoedbehandeling gelaten. Hollandse directheid is hem immers niet vreemd. Sterker nog, hij staat er mee op en hij gaat ermee naar bed. Althans, sinds 1993, want dat was het jaar waarin hij met de Nederlandse Sandra Roelofs in het huwelijksbootje stapte. ‘In Georgië is Sandra de enige die populairder is dan ik’, zou hij later die avond zeggen; Hollandse bescheidenheid is dan weer niet aan de Georgiër besteed. Het kordate optreden van de voorzitter wierp in ieder geval direct zijn vruchten af. Met pleister op de lip was de Kaukasiër een stuk beter te verstaan, dan zonder. Gelukkig maar, want hij had genoeg te vertellen en het publiek hing aan zijn lippen.

 

Poetin, poging twee

36 keer dus. En dat ging niet altijd van harte. Zo bleek uit het vervolg van Saakashvilli’s antwoord. De korte maar felle oorlog die Georgië en Rusland in 2008 uitvochten, is kennelijk nog niet vergeten, laat staan vergeven. ‘Het probleem met Poetin is dat hij alle landen en landjes rond Rusland, zoals Georgië en de Oekraïne, eigenlijk niet erkent. En moet je nagaan, de Oekraïne is groter land dan Frankrijk of Duitsland! Niettemin ziet hij deze landen niet als onafhankelijke natiestaten, maar als een soort niemandsland, waar hij kan doen wat hij wil. Poetin heeft ook publiekelijk verklaard dat hij de huidige grenzen van Rusland niet erkent. He thinks we’re up for grabs.’

 

Poetin’s expansiedrift wordt echter niet alleen bepaald door zijn neerbuigende houding ten opzichte van zijn buren. Jaloezie en angst spelen ook een rol, aldus Saakashvilli. ‘Toen ik president werd stelde Georgië weinig voor. Maar wij kregen het land op de been en binnen een paar jaar was de Georgische economie vier keer groter dan dat hij was toen ik aantrad. We stegen met stip op de lijstjes van de Wereldbank en het aantal toeristen dat ons land bezocht steeg van 50.000 naar 8 miljoen. De meeste landen in onze regio zijn corrupte dictaturen. Failed states, zo u wilt. En ineens waren wij daar, een land dat zich naar westers voorbeeld ging ontwikkelen. Kennelijk zat hem dat dwars. En daarbij hadden wij plannen om een haven aan de Zwarte Zee bouwen. Daar was Rusland ook niet blij mee. In Poetin’s ogen vormde een dergelijke haven in zijn achtertuin een militaire bedreiging voor Moedertje Rusland. Hij vermoedde een sinister plan van het Westen. De NAVO zou die haven kunnen weleens kunnen gebruiken als onderzeebootbasis, zo redeneerde hij.’

 

De Georgiër was niet naar IJsselmonde gekomen om een blad voor de mond te nemen. Maar voordat hij verder ging, vroeg hij tussen neus en lippen door wel even of er in de zaal ondernemers zaten die zaken met Rusland deden. Eén clublid stak voorzichtig zijn vinger in de lucht. ‘Ok, jullie - en eigenlijk iedereen in het Westen - moeten je goed beseffen dat Rusland, en dan heb ik het natuurlijk over Poetin, geen partner van het Westen is. Politici als Macron en Trump lijken toenadering tot Moskou te zoeken, in de veronderstelling dat je met Poetin om de tafel kunt zitten om tot een vergelijk te komen. Vergeet het maar. Poetin koestert een diep wantrouwen jegens het Westen. De laatste keer dat een Russische leider (Michail Gorbatsjov red.) een deal maakte met het Westen viel de Sovjetunie uit elkaar. En dat zit Poetin nog steeds dwars.’

 

George, Bill, Hillary en Donald

Door de oorlog met Rusland werd het kleine Georgië een belangrijke pion in het geopolitieke schaakspel tussen Rusland en de Verenigde Staten. Washington deed er alles aan om het land in de Amerikaanse invloedssfeer te trekken en te houden. Saakashvilli werd een graag geziene gast in Washington en leerde de Amerikaanse politiek van binnenuit kennen, inclusief de presidenten die sinds zijn aantreden in 2005 het Witte Huis bewoonden. En daar wilde Marloes Lemsom uiteraard meer over weten. ‘George W. Bush werd altijd een beetje als een domme man weggezet, maar ik kan jullie verzekeren dat dat beeld niet klopt. Althans, dat is niet zoals ik hem heb leren kennen. Ik herinner me hem als een goed belezen man, die moeiteloos het ene na het andere citaat kon oplepelen. Het was dan ook een interessante gesprekspartner en hij had een geweldig gevoel voor humor. Hetzelfde geldt eigenlijk voor Bill Clinton. Ook hij was een goede gesprekspartner, die oprecht geïnteresseerd was in mensen. Althans, zo kwam hij op mij over. Misschien speelde hij toneel, maar als dat inderdaad zo was, dan was hij daar heel erg goed in. Hillary was een ander type. Heel erg slim, maar ook heel erg gecalculeerd. En ze houdt van een goed glas wijn, als je begrijpt wat ik bedoel.’ En Donald? ‘Donald kende ik al voordat ik President werd; wij gingen weleens samen stappen in New York. Donald houdt niet van wijn. Donald houdt alleen van zich zelf. Maar vergis je ook niet in hem. Wat de media en zijn politieke tegenstanders ook over hem zeggen, Donald is alles behalve dom. Het is een man met een ongelofelijk goed oog detail. En daarbij kan hij mensen enthousiasmeren. Weliswaar niet iedereen, maar wel genoeg om destijds de verkiezingen te winnen. Hillary heeft die gave niet.’ De impeachmentprocedure die de Democraten tegen de Republikeinse president zijn begonnen, heeft volgens Saakashvilli weinig kans van slagen. ‘De meeste doorsnee Amerikanen hebben geen flauw idee waar de Oekraïne ligt, laat staan dat ze zich interesseren voor hetgeen de president daar uitspookt. Ik denk dan ook dat Trump gewoon herkozen wordt in 2020. Tenminste, zolang de economie blijft goed blijft draaien.’

 

Openhartig, maar geslepen

De vraag of de Europese Unie zijn deuren voor Georgië moest openen, beantwoordde de Georgiër begrijpelijkerwijs met een volmondig ja. Wat volgde was een vurig pleidooi voor het lidmaatschap van zijn land. Wat dat betreft is de 52-jarige voormalig president zijn vak nog niet verleerd. Na afloop van het vraaggesprek nam Saakashvilli ruimschoots de tijd om nog even met diverse clubleden van gedachten te wisselen. Net als tijdens het vraaggesprek met Marloes Lemsom, stelde hij zich bijzonder openhartig op. Het achterste van zijn tong liet de oude staatsman echter niet altijd zien. Hij liet zich niet verleiden tot uitspraken over de warme relatie tussen zijn oude vriend Donald Trump en zijn aartsvijand Vladimir Poetin en de vraag of hij zich ooit weer eens verkiesbaar zou stellen, bleef eveneens onbeantwoord.

Wat dat betreft is Saakashvilli nog steeds een geslepen politicus, die weet wanneer hij zijn lippen op elkaar moet houden. Met of zonder pleister.

terugblik evenementen aankomende evenementen